Van sporten wordt je 'moe'

Tijdens het sporten of een andere serieuze activiteit moet je weleens gapen. Hoe zit dat nou? En wat is gapen eigenlijk?

Wikipedia geeft een fantastische omschrijving hiervoor:

‘Geeuwen of gapen is met hoesten, niezen en misschien ook de hik een van de reflectoire verrichtingen die samenhangen met het ademhalingssysteem. Mensen geeuwen vooral als ze moe of verveeld zijn.’

Het is alleen jammer dat ze hier weer de nadruk leggen op het moe zijn, maar in dit artikel zal ik uitleggen hoe het nou echt zit.

Gapen is een fenomeen dat slecht begrepen word. Mensen begrijpen nog steeds niet precies waarom iemand moet gapen. Tijdens een gaap zijn er veel processen die plaatsvinden:
- de longen worden rijkelijk gevuld met lucht
- de luchtblaasjes zwellen op en nemen beter lucht in
- de borstspieren worden uitgerekt

 

Vaak rekt het lichaam zich ook uit tijdens gapen. Het gezicht gebruikt veel spieren om de bekende “geeuw” te maken met de mond, jukbeenderen en ogen. De buis van eustachius opent zich, waardoor je soms die “plop” in je oren hoort. De rug trekt krom, waardoor er momenteel minder belasting kan komen op het zenuwstelsel je traanbuizen scheiden extra oogvloeistof af, waardoor je “tranerige” ogen krijgt. Geen enkele van deze dingen heeft rechtstreeks iets te maken met moe of lui zijn. Wanneer men moe is (of verveeld) willen mensen vaak ontspannen of van activiteit wisselen, geen enkele handeling van het gapen heeft invloed op de bron van verveling, of het principe van “moe” zijn. Vandaar dat er ook heel veel theorieën zijn over waarom we gapen. Het is wel bij iedereen bekent dat mensen voornamelijk gapen tijdens het moe zijn, of het zich vervelen (grappig genoeg is dit gapen zo aanstekelijk dat ik tijdens het typen van deze blog tot nu toe al 3 keer zeer uitgebreid heb zitten gapen).

Gapen hoeft echter niet altijd door een fysieke actie teweeg gebracht te worden. Ik heb weleens moet gapen op de sportschool tijdens het sporten, en geloof me….. dan verveel ik me niet. Ik was ook zeker niet moe, en toch trok ik mijn scheur open alsof er een groot vliegtuig moest landen op mijn tong. Gapen tijdens een vergadering gebeurt ook weleens, wat extra vervelend is. Je baas denkt namelijk meteen dat je lui bent, of er niets aan vindt…. mensen zijn snel beledigd wanneer je gaapt in hun bijzijn, dit is dus (zoals je tot nu toe hebt kunnen begrijpen) volledig onterecht.
Ik gaapte weleens terwijl ik met mijn hond aan het wandelen was ‘s middags, terwijl ik dat toch niet saai kan noemen. De meest populaire theorieën over gapen zijn als volgt:

- Het zou meer optreden bij een laag zuurstofgehalte in het bloed of een verhoogd koolzuurgehalte (experimenteel is aangetoond, door het laten ademen van lucht met verschillende zuurstofdrukken en koolzuurgehaltes, dat deze beide hypothesen niet juist zijn).
- Het zou de druk in het middenoor gelijkmaken aan de omgevingsdruk (niet waarschijnlijk, dit gebeurt ook bij het slikken).
- Het zou de spierspanning verlagen in de spieren die bij de ademhaling zijn betrokken door deze op te rekken. De verhoogde spierspanning zou het gevolg zijn van inactiviteit van deze spieren.
- Het zou een sociale functie hebben waardoor het groepsdier ‘ de mens’ in een groep verkerend tegelijk naar bed gaat, en vele andere mensen gapen echter de hele dag, hoewel inderdaad vaker ‘s ochtends en ‘s avonds.
- Een andere theorie beweert dat gapen juist een non-verbale uiting is van ontspanning binnen een groep.

- Gapen heeft ook een zekere erotische lading, claimt Wolter Seuntjens, een wetenschappelijk onderzoeker die in november 2004 in Amsterdam aan de VU op het onderwerp promoveerde.
- Een geeuw is een langdurige diepe inademing, hierdoor heerst er langere tijd een onderdruk in de borstkas. De functie van een geeuw zou dus kunnen zijn dat er dan veel bloed terug kan stromen in het hart. Dit is nodig omdat het bloed met zeer geringe druk teruggaat naar het hart en zich ophoopt in de grote bloedsomloop.

Dus volgende keer dat jij tijdens een vergadering commentaar krijgt van je baas of een collega wanneer je gaapt kun je zeggen: “Sorry, ik moest even wat bloed laten terug stromen naar mijn hart want mijn spierspanning van mijn inactieve spieren was te hoog, bovendien voel ik me gewoon volledig op mijn gemak op het moment”. Eens zien of hij/zij daar een antwoord op terug heeft. Laat je collega nou maar eens bewijzen dat jouw gaap een teken was van disrespect tegenover hem/haar.